Akkeronkruiden zijn plantensoorten die tussen gecultiveerde gewassen in akkers te vinden zijn. Zij gedijen in dit regelmatig verstoorde milieu, omdat zij weinig competitie ondervinden van langlevende soorten.  Akkeronkruiden zijn dan ook over het algemeen eenjarige soorten (met uitzondering van Roggelelie en Akkergeelster) die elk jaar opnieuw vanuit zaad opkomen dat het vorige jaar geproduceerd is. Dit is echter ook meteen de zwakte van deze soorten. Wanneer zij een aantal jaar op rij niet in staat zijn om op tijd zaden te produceren, zullen zij verdwijnen. Sommige soorten, zoals Klaprozen, produceren zeer langlevend zaad en zullen dan ook het langste volhouden, maar veel soorten met minder langlevend zaad kunnen al snel het loodje leggen wanneer de akker te intensief beheerd wordt. Redenen dat akkeronkruiden zo sterk achteruit gaan is dat de gewassen steeds dichter op elkaar staan (minder zonlicht), er te diep geploegd wordt (kiemplantjes bereiken het oppervlak niet), er wordt te veel mest gebruikt, gifstoffen worden gespoten en zaaigoed wordt te goed geschoond. Waar de akkeronkruiden voorheen nog uitvlucht kunnen vinden tot de meer open akkerranden, ondervinden zij nu competitie van bloemenranden met exoten als Zonnebloem, Phacelia en Cosmea.

Ondanks dat akkeronkruiden niet oorspronkelijk inheems zijn, zijn ze vaak al honderden jaren in ons land aanwezig en het verdwijnen er van heeft niet alleen een enorme inpact op onze biodiversiteit, maar het resulteert ook in het verdwijnen van een belangrijk onderdeel van de agrarische cultuur.I n Nederland zijn rond de 80 akkeronkruiden te vinden, wat betekent dat zij buiten akkers weinig tot niet voorkomen. Het overgrote merendeel hiervan heeft de afgelopen 30 jaar een achteruitgang van 75 tot zelfs 100% ondervonden. Zo zijn we Roggelelie, Blauwe leeuwenbek, Zomerandoorn, Zomeradonis, Spatelviltkruid, Geel viltkruid, Akkerzenegroen en zo nog enkele soorten kwijtgeraakt. Deze zijn uitgestorven en krijgen we niet meer terug. Nu kan je discussiëren of het verdwijnen van zo’n soort nou echt een probleem is en dat is het ecologisch gezien waarschijnlijk niet, maar als je realiseert dat samen met deze soort ook een tiental andere akkerplanten uit diezelfde akker verdwijnt, is er wel degelijk reden om je zorgen te maken! Er zijn momenteel veel soorten die volledig tot bijna uit akkers verdwenen zijn en volledig dreigen uit te sterven in Nederland, zoals Brede raai, Smalle raai, Grote leeuwenklauw, Akkergeelster, Akkerdravik, Naaldenkervel, Dreps, Franse boekweit, Knikbloem, Heelbeen, Wilde ridderspoor, Kalketrip, Kalkraket, Geel viltkruid en nog een tiental andere soorten. Er moet actie ondernomen worden!

Recent zijn al enkele, zeer intensieve pogingen gedaan om deze soorten te redden, o.a. door Peter Verbeek en Marcel Bolten. Zij hebben zaad verzameld op de weinig resterende locaties en het zaad geherintroduceerd in akkers waar de soorten ooit voorgekomen hebben. Dat een aantal van deze soorten nog niet verdwenen zijn uit Nederland, is misschien wel aan hen te danken. Er komt vrij regelmatig commentaar op het herintroduceren van plantensoorten, omdat dit niet de natuurlijke methode is waarop soorten zich uit behoren te breiden. Nu is dit natuurlijk 100% waar, maar als je je bedenkt dat gifstoffen als Roundup ook niet bepaald natuurlijk zijn, dan is elke hulp welkom!

Het Levend Archief gaat zich de komende tijd bezig houden met het verzamelen van zaden van deze akkeronkruiden. Wanneer deze akkeronkruiden dreigen te verdwijnen, kunnen we zaad herintroduceren. De focus ligt op de met uitsterven bedreigde soorten, maar de komende jaren hopen we alle zeldzame soorten te verzamelen, want een achteruitgang van 50% is natuurlijk ook reden tot paniek. In veel gevallen is overigens niet eens bekend dat dergelijke soorten zo sterk achteruit gaan, want Korenbloem zie je tegenwoordig toch overal? Helaas blijkt grofweg 95% van de Korenbloemen in Nederland tot een dubbelbloemige cultivar te behoren en zelfs de beste floristen hebben dit niet door, want Korenbloem zier er toch altijd zo uit? Hopelijk kan Het Levend Archief hier de komende jaren verandering in brengen door o.a. bewustzijn te creëren, maar allereerst door onze zaden veilig te stellen.